आध्यात्मिक साधनेने सात्त्विक आणि निर्मळ अंतर्मन बनलेल्या कलाकाराने सादर केलेल्या संगीत कलेच्या माध्यमातून केवळ प्रेममय आणि निर्मळ भाव कलेत उतरतात. साधनेने कलाकाराची अंतर्बाह्य शुद्धी होते. कलाकाराला आणि श्रोत्यांनाही खर्‍या अर्थाने कलेचा लाभ होतो.
भारतीय संगीतात पाश्चात्त्य संगीताने शिरकाव केला आहे. त्यामुळे गाण्यांचे स्वरूप विद्रूप झाले आहे. त्यात शिस्तबद्धता, गेयता, मधुरता इत्यादी गोष्टी फारच अल्प राहिल्या आहेत.
नुकतेच बँकॉक, थायलंड येथे झालेल्या ‘सेव्हन्थ ग्लोबल पब्लिक हेल्थ कॉन्फरन्स’ या परिषदेत श्री. क्लार्क बोलत होते, त्यांनी ‘निरामय आरोग्यासाठी, विशेषत: रक्तदाबावर केंद्रित संगीताचे उपाय’, हा शोधनिबंध सादर केला.
डॉ. अत्रे या आंतरराष्ट्रीय पातळीवर प्रसिद्ध गायिका होत्या. अत्रे यांनी भारतीय शास्त्रीय संगीत जागतिक स्तरावर लोकप्रिय करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्या किराणा घराण्याचे प्रतिनिधित्व करत होत्या. त्यांना भारत सरकारचे तीनही पद्म पुरस्कार मिळाले आहेत.
सूक्ष्म नाद असलेल्या श्रृतींमध्ये आकाशतत्त्वच अधिक प्रमाणात आहे. संगीतातील शब्द आणि भावना जशा वाढत जातात, तसा तो नाद जडत्वाकडे अधिक जातो आणि ज्या नादामध्ये रज-तम गुणांचा भाग वाढलेला असतो, त्यामध्ये जडत्वदर्शक पृथ्वीतत्त्वाचे प्रमाण अधिक जाणवायला लागते.
वाणीचे वैखरी , मध्यमा, पश्यंती अन् परा असे चार प्रकार आहेत. संगीत म्हणजे नादोपासना आहे. कलाकाराच्या साधनेच्या स्थितीनुसार त्याच्या गायनाचा स्तर देखील या चार वाणीनुसार विभाजीत होतो.
महर्षि अध्यात्म विश्वविद्यालयाने केलेल्या संशोधनाचा निष्कर्ष : ‘भारतीय शास्त्रीय संगीत हे विदेशी संगीताच्या तुलनेत विविध प्रकारच्या व्याधी न्यून करण्यासह आध्यात्मिक स्तरावरही परिणामकारक असल्याचे संशोधनातून समोर आले आहे.’
६२ टक्‍के आध्यात्मिक पातळीचे पं. संजय मराठे यांनी शिबिरार्थींना ‘महर्षि अध्यात्म विश्‍वविद्यालय’ हे माझे माहेर आहे’, असे सांगणे
२७.१०.२०२३ या दिवशी प्रसिद्ध झालेल्या भागात आपण ‘शिबिराचे उद़्‍घाटन, शिबिरात सादर करण्यात आलेले प्रमुख विषय’ आदी भाग पाहिला. आज पुढील भाग पाहू.
‘गानवर्धन संस्‍था, पुणे’ आणि ‘तात्‍यासाहेब नातू फाऊंडेशन’च्‍या यांच्‍या वतीने ज्‍येष्‍ठ बासरीवादक, संशोधक आणि विचारवंत पू. पंडित केशव गिंडे यांना ‘स्‍वरयोगिनी डॉ. प्रभा अत्रे शास्त्रीय संगीत पुरस्कार’ प्रदान करण्यात येणार आहे