महाकुंभपर्वात केंद्रीय संस्कृत विश्वविद्यालयाचे विद्यार्थी येथील विविध आखाडे आणि वेगवेगळे मंडप यांमध्ये जाऊन रूद्रपाठ, स्तोत्रपठण, पूजा, संस्कृत गीत गायन, वैदिक मंत्रपठण करून आणि सामाजिक माध्यमांचा वापर करून संस्कृत भाषेचा प्रचार अन् प्रसार करत आहेत, अशी माहिती जयपूर येथील प्रा. डॉ. देवकरण शर्मा यांनी दिली.
‘भारतातील मुख्य प्रांतीय भाषा, उदा. मराठी, हिंदी, गुजराती, कन्नड, तमिळ, तेलुगु, मल्याळम् इत्यादी आणि विदेशी भाषा, उदा. इंग्रजी, फ्रेंच, जर्मन, उर्दू इत्यादी यांच्यामध्ये आध्यात्मिकदृष्ट्या काय भेद आहे ? या सर्वांची उत्पत्ती कोणत्या काळात, कशी अन् का झाली ?’, यांसंदर्भात मला देवाच्या कृपेमुळे सूक्ष्मातून प्राप्त झालेले ज्ञान पुढे दिले आहे. (भाग १)
इंग्रजीत लहान-मोठ्या सर्वांनाच ‘यू’ (‘तू’, ‘तुम्‍ही’) हे सर्वनाम आहे. मराठीत तसे नाही. सर्वांनाच एकेरी संबोधणे, हे भारतीय संस्‍कृतीत बसत नाही.
मराठी भाषेला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळाल्याच्या पार्श्वभूमीवर ‘आजची मराठी भाषेची दुःस्थिती’ आणि त्यावरील ‘कृतीशील उपाययोजना’ या दृष्टीने काही सूत्रे या मालिकेत आपण पुढे पहाणार आहोत.
नागपूर येथील ‘कवि कुलगुरु कालिदास संस्कृत विश्‍वविद्यालया’द्वारे प्रतीवर्षी हा पुरस्कार दिला जातो; मात्र मागील ६ पुरस्कारांच्या वितरणाचा निधीही सरकारकडून विश्‍वविद्यालयाला देण्यात आला नव्हता. दैनिक ‘सनातन प्रभात’ने सर्वप्रथम हा प्रकार वृत्ताद्वारे उघड करून वेळोवेळी याविषयीची वृत्ते प्रसिद्ध केली होती.
संस्‍कृतला पुरो(अधो)गाम्‍यांनी लाथाडण्‍याचे आणखी एक कारण, म्‍हणजे तिला भटा-ब्राह्मणांची भाषा म्‍हणून हेटाळणी करणे ! त्‍या भाषेच्या जाणकारांनी बहुजनवर्गावर अन्‍याय केला म्‍हणे !
सद्यःस्थितीत संस्कृत भाषेची स्थिती अतिशय विदारक आहे. तिला अभिजात भाषेचा दर्जा प्राप्त झाला असला, तरी संस्कृतचा प्रसार-प्रसार खंडित झाला आहे.
आतापर्यंत प्रसिद्ध झालेल्या लेखात आपण ‘राजकारण, प्रवास, भारतीय पाहुणचार आणि मांसाहार’, यांविषयीची सूत्रे वाचली. आज या लेखाचा पुढचा भाग येथे देत आहोत.
विदेशातील विद्यार्थी भारतात येऊन संस्कृत शिकतात, तर भारतात काँग्रेससारखे पक्ष संस्‍कृतला ‘मृत भाषा’ संबोधून तिला संपवण्‍याचा प्रयत्न करतात, हे संतापजनक !
