दीपावली हे आनंदपर्व कसे ?
दीपावलीचा सण प्रकाशाचा सण आहे. ‘तमसो मा ऽ ज्योतिर्गमय’ असा हा सण आहे. अंधारातून प्रकाशाकडे नेणारा सण आहे; म्हणून त्याला ‘ज्योतीपर्व’ असेही म्हणतात.
दीपावलीचा सण प्रकाशाचा सण आहे. ‘तमसो मा ऽ ज्योतिर्गमय’ असा हा सण आहे. अंधारातून प्रकाशाकडे नेणारा सण आहे; म्हणून त्याला ‘ज्योतीपर्व’ असेही म्हणतात.
आश्विन कृष्ण चतुर्दशीला ‘नरकचतुर्दशी’ असे म्हणतात. नरकासुर नावाच्या क्रूरकर्मा राक्षसाच्या अंतःपुरात १६ सहस्र स्त्रिया बंदीवासात होत्या. पृथ्वीवरच्या सर्व राजांना तो अतोनात छळायचा. श्रीकृष्णाने नरकासुराचा वध करण्याचे ठरवले.
भगिनीच्या मनावर साधनेचे महत्त्व बिंबवून तिला जीवनात आमूलाग्र पालट करणार्या ‘सनातन प्रभात’ची वाचिका बनवणे आणि त्यातील अमूल्य माहिती वाचण्यास प्रवृत्त करणे, यांपेक्षा अन्य श्रेष्ठ ओवाळणी कोणती असेल ?
धर्मशास्त्र म्हणते की, बळीराज्यात धर्मशास्त्राद्वारे सांगितलेली निषिद्ध कर्मे करू नयेत, उदा. अभक्ष्यभक्षण (मांसाहार), अपेयपान (निषिद्ध पेय म्हणजे मद्यसेवन) आणि अगम्यागमन (वेश्यागमन) ही निषिद्ध कर्मे आहेत.
‘महर्षि अध्यात्म विश्वविद्यालया’ने लक्ष्मीपूजनाच्या मांडणीतील सर्व घटकांची पूजनापूर्वी आणि पूजनानंतर चाचण्या करण्यात आल्या. त्यांची निरीक्षणे आणि काढलेले निष्कर्ष देत आहोत.
बलीप्रतिपदेच्या दिवशी गोवर्धनपूजा करण्याची प्रथा आहे. भगवान श्रीकृष्णाद्वारे या दिवशी इंद्रपूजनाच्या ठिकाणी गोवर्धनपूजन आरंभ करण्यात आले. याच्या स्मरणार्थ या दिवशी गोवर्धन पूजन केले जाते.
गोवर्धन पूजेच्या दुसर्या दिवशी म्हणजेच कार्तिक शुक्ल द्वितीयेला ‘भाऊबीज’ हा सण असतो. भाऊबीजेचा सण यमराजामुळे झाला होता. त्यामुळे याला ‘यमद्वितीया’ असेही म्हणतात.
दीपावली खर्या अर्थाने साजरी करण्यासाठी नवीन पिढीने पुढाकार घ्यावा. केवळ रूढी म्हणून चालू असलेले सण, रूढी म्हणून न पाळता, खर्या अर्थाने त्यांना उजाळा द्यावा. म्हणजे दीपोत्सव खर्या अर्थाने साजरा होऊन समाजातील सर्व थरांतील लोकांना आनंद लुटता येईल.