महाराष्ट्राचे राजकीय स्वातंत्र्य जिंकून परत मराठ्यांनी स्वतःची सत्ता बळकट केली, संघटित केली. त्यामुळे ते त्यांच्या पायावर उभे राहून हिंदु धर्माचे आणि देशाचे संरक्षण करण्यासाठी कुणाशीही दोन हात करायला समर्थ झाले. छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा आणि त्यांच्या सवंगड्यांचा हेतू ‘मराठी राज्य स्थापन’ करण्याचा नव्हता, तर ‘हिंदवी स्वराज्य स्थापन’ करण्याचा होता.

‘छत्रपती शिवाजी महाराज सर्वधर्मसमभाव मानणारे होते; म्हणूनच त्यांच्या सैन्यात आपल्याला मुसलमान दिसतात’, असे अलीकडे सांगितले जाते; पण त्यात तथ्य नाही