‘रावणदहन करून त्याचा अवमान केला जातो’, असे सांगणार्यांनो, यामागील हिंदु धर्मशास्त्र लक्षात घ्या !
प्रभु श्रीरामाने अशा रावणाचा वध करून दृष्ट प्रवृत्तीचाच वध केला, याचे प्रतीक म्हणून रावणदहनाची परंपरा चालू आहे.
प्रभु श्रीरामाने अशा रावणाचा वध करून दृष्ट प्रवृत्तीचाच वध केला, याचे प्रतीक म्हणून रावणदहनाची परंपरा चालू आहे.
सर्वत्र वाढणारी माजलेली रावणवृत्ती (दुष्ट वृत्ती) नष्ट होण्यासाठी प्रयत्न कधी करणार ? दुष्टांचा पराभव केल्यासच विजय होईल, हे लक्षात घेऊन कृतीशील व्हा !
अपराजितादेवीचे पूजन म्हणजे ‘विजयासाठी देवीकडे शक्ती मागणे’ आणि रात्री थोरामोठ्यांना शमीची पत्रे (पाने) देणे म्हणजे ‘आपल्या विजयाचे पत्र देऊन (विजयश्री प्राप्त करून) थोरामोठ्यांचे आशीर्वाद घेणे’ होय. हिंदूंनो, विजिगीषु वृत्ती वाढवणारी ही विजयादशमीची तेजस्वी परंपरा आहे !
लक्षावधी पानांनी लगडलेला आपट्याचा वृक्ष हा प्रतीकात्मकरित्या हिंदूंचा एक मोठा समूह आहे. हिंदू या वृक्षाप्रमाणे संघटित झाले, तर त्यांच्याकडे कुणीही वक्र दृष्टीने पाहू शकणार नाही.
शमी पाप शमवते (नष्ट करते). शमीचे काटे तांबूस असतात. शमी रामाला प्रिय बोलणारी असून अर्जुनाच्या बाणांचे धारण करणारी आहे. हे शमी, रामाने तुझी पूजा केली आहे. मी यथाकाल विजययात्रेला निघणार आहे. ही यात्रा तू मला निर्विघ्न आणि सुखकारक कर.
हे श्रीरामा, या रांगोळ्यांमधून तुझ्या तत्त्वाचा आम्हाला लाभ होऊ दे.
या दिवशी राजे आणि सामंत, सरदार आपापली शस्त्रे अन् उपकरणे स्वच्छता करून ती ओळीने मांडतात अन् त्यांची पूजा करतात. त्याचप्रमाणे शेतकरी आणि कारागीर हे आपापली आऊते आणि हत्यारे यांची पूजा करतात.
आपट्याची पाने आप आणि तेज या कणांशी निगडित असल्याने शमीकडून प्रक्षेपित झालेल्या लहरी या आपट्याच्या पानांकडून ग्रहण केल्या जाऊन त्या आपतत्त्वाच्या बळावर प्रवाही बनवल्या जातात. जेव्हा या आपट्याच्या पानांचे आदान-प्रदान होते, तेव्हा हे तेजतत्त्वरूपी कण आपट्याच्या पानातून जिवाच्या तळहाताकडे संक्रमित होतात.
राजांच्या काळात दसर्याच्या दिवशी हत्ती, घोडे यांना स्नान घालून त्यांच्यावर भरजरी वस्त्रे आणि अलंकार चढवून त्यांना राजवाड्यासमोर आणले जायचे. सिंहासन पूजनानंतर राजे सीमोल्लंघनाला निघायचे. स्वस्तीवाचन व्हायचे. मिरवणुकीसमवेत रणवाद्येही असायची.
खर्या आत्मपूजेचे महत्त्व जाणून घेणे, हे विजयादशमीचे खर्या अर्थाने माहात्म्य !