सीता म्हणजे मूर्तिमंत पावित्र्यच होते. आपल्या पतीविना अन्य कोणत्याही पुरुषाचा देहाला ती स्पर्श करीत नसे. ‘सीता शुद्ध आहे काय असे विचारता ? ती तर साक्षात् पावित्र्यच आहे’, असे राम म्हणाले.

प्राचीन युद्धातील अस्त्रे आणि बाण यांच्या प्रभावी शक्ती या मंत्रसिद्ध होत्या. आपल्या सर्व शास्त्रांमधून हे सामर्थ्य गृहीत धरलेले आहे. आपण ही सर्व शास्त्रे काल्पनिक समजतो. ही आपली खुळी समजूत आहे.

धार्मिक क्षेत्रातील शीघ्र गतीने झालेली प्रगती आणि सर्वच विषयांमध्ये सर्वाेत्कृष्ट भाव ग्रहण करण्याची प्रवृत्ती यांमुळे हिंदु लोक उच्च ध्येयांना चिकटून राहिले. त्यामुळे त्यांची आज अशी अवस्था झाली आहे.

बाह्यतः जाणिवेच्या कक्षेत आपण सर्व द्वैती आहोत; परंतु त्या पलीकडे काय ? त्या पलीकडे आपण अद्वैती आहोत. वस्तूतः हेच सत्य आहे. अद्वैत मत सांगते की, प्रत्येक व्यक्तीला आत्मरूप समजून तिच्यावर प्रेम करा.

जिथे प्रामाणिक धारणा आहे आणि जिथे विशुद्ध हेतू आहे, तिथे विजय हा ठेवलेलाच आहे. या दोहोंनी संपन्न असलेले लोक थोडेसेच जरी असले, तरी ते सर्व प्रकारच्या अडचणींवर निश्चित मात करून विजयी होतील, यात शंका नाही.

जो माणूस स्वतःच स्वतःची घृणा करतो, ‘त्याच्या पतनास आरंभ झाला’, असे समजावे आणि राष्ट्रालाही हेच सूत्र लागू आहे. स्वतःच स्वतःची घृणा न करणे, हेच आपले पहिले कर्तव्य होय; कारण आपल्याला जर उन्नत व्हायचे असेल…

  ‘उत्तिष्ठत, जाग्रत, प्राप्य वरान्निबोधत’ !, म्हणजे ‘ उठा ! जागे व्हा ! आणि ध्येय प्राप्त होईपर्यंत थांबू नका !’

मातृभूमी हा स्वामी विवेकानंदांच्या प्रेमाचा एकमेव विषय असायचा.