प्रामाणिकपणे समाजसाहाय्य करणारे आणि परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांच्याप्रती अनन्यभाव असणारे संभाजीनगर येथील सनातनचे १२४ वे (व्यष्टी) संत पू. सत्यनारायण तिवारी (वय ७४ वर्षे) !

३० डिसेंबर २०२३ या दिवशीच्या अंकांत ‘पू. सत्यनारायण तिवारी यांचे बालपण, शिक्षण, त्यांनी केलेले समाजकार्य आणि त्यानंतर त्यांची सनातन संस्थेच्या माध्यमातून चालू झालेली साधना’ यांविषयी पाहिले. या भागात ‘त्यांच्या मनात सनातन संस्थेविषयी निर्माण झालेली श्रद्धा आणि परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांच्याविषयी असलेला अनन्यभाव’ यांविषयी पहाणार आहोत.

या लेखाचा आधीचा भाग वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : https://sanatanprabhat.org/marathi/750313.html

१०. मनोभावे देवपूजा करणे

वर्ष २०१० पासून बाबा मनोभावे पूजा करू लागले. पूजा करतांना त्यांना भगवंताच्या सहवासाचा पुष्कळ लळा लागला. त्यामुळे पूजेतच त्यांचे ५ – ६ घंटे निघून जायचे. ते पूजा करतांना देवघराची मांडणी, देवाला फुले वहाणे इत्यादी सर्वच कृती पुष्कळ भावपूर्ण करत असत. त्यामुळे अनेकदा त्यांना ‘देवघरात देव आले आहेत’, अशी अनुभूती येत असे. ते मला म्हणायचे, ‘‘आरती, आज पूजेत वेगळेच वाटत आहे. बघ जरा.’’ नंतर प्रकृती बिघडल्यामुळे त्यांचे ‘पूजा करणे’ बंद झाले.

११. आरंभी वडील ध्यानमार्गाने साधना करत असणे आणि विवाहानंतर काही वर्षांनी त्यांची प.पू. गजानन महाराज यांच्यावर श्रद्धा असणे

बाबा त्यांच्या विवाहापूर्वी ध्यानमार्गाने साधना करत असत. विवाहानंतर त्यांची शेगावच्या प.पू. गजानन महाराज यांच्यावर पुष्कळ श्रद्धा होती. त्यांना कितीही उशीर झाला, तरी ते प्रत्येक गुरुवारी संभाजीनगर येथील प.पू. गजानन महाराज यांच्या मंदिरात जाऊन दर्शन घेऊनच घरी यायचे. पुढे प्रकृती अस्वास्थ्यामुळे त्यांना मंदिरात जाणे शक्य नसल्यामुळे त्यांचे मंदिरात दर्शनाला जाणे थांबले. त्यानंतर त्यांना मानसभावाचे महत्त्व कळले आणि ते मानसभावाने प.पू. गजानन महाराज यांच्या दर्शनाला जाऊ लागले.

१२. ‘प.पू. गजानन महाराज आणि परात्पर गुरु डॉ. आठवले एकच आहेत’, असे जाणवल्यामुळे ते परात्पर गुरु डॉक्टरांच्या अनुसंधानात रहाणे

नंतर त्यांनी अनुमाने वर्ष २०१५ पासून मनापासून सनातनच्या मार्गदर्शनाखाली साधना चालू केली. ते घरी आलेले साधक आणि संत यांच्या सेवेसाठी आम्हाला विरोध न करता सहकार्य करू लागले. त्यांना शक्य होईल, तेव्हा ते प्रासंगिक कार्यक्रमाला उपस्थितही रहायचे. काही दिवसांनी त्यांना ‘प.पू. गजानन महाराज आणि परात्पर गुरु डॉक्टर एकच आहेत’, असे जाणवून त्यांच्या मनातील त्या दोघांविषयीचे द्वैत संपले अन् ते अधिकाधिक वेळ परात्पर गुरु डॉक्टरांच्या स्मरणात राहू लागले.’

१३. रामनाथी (गोवा) येथील सनातन संस्थेच्या आश्रमात आल्यावर वडिलांना पुष्कळ शांती जाणवणे

‘काही वेळा बाबा रामनाथी (गोवा) येथील सनातनच्या आश्रमात यायचे. तेव्हा येथील शांत वातावरण पाहून ते म्हणायचे, ‘‘येथे किती शांती आहे ? मी या वातावरणात रहाण्याच्या पात्रतेचा नाही. माझ्या मनात किती काय काय चालू असते ?’’ यासाठी त्यांना नेहमी अपराधी वाटायचे. ‘त्यांच्याकडून घडलेल्या चुकांसाठी आणि भगवंताचे विचार अधिक येत नाहीत अन् आले, तरी अधिक काळ टिकत नाहीत’, यासाठी त्यांना खंत वाटायची.

१४. आश्रमातील वातावरण आणि साधकांचे नम्र अन् प्रेमळ बोलणे-वागणे अनुभवल्यावर वडिलांचे सनातन संस्थेविषयीचे मत पालटणे

बाबांना त्यांच्या जीवनात आलेल्या काही कटू अनुभवांमुळे वाटायचे, ‘सनातन संस्थेतही ब्राह्मणवाद असेल. ते आपल्या मुलीचा वापर करतील आणि तिच्या आयुष्याची हानी होईल.’ त्यांची अशी प्रबळ इच्छा होती की, ‘शिक्षणाच्या माध्यमातून मुलगी (मी) पोलीस खात्यात किंवा एखाद्या शासकीय अधिकारी पदावर निवडली जावी. त्यामुळे तिच्या हातून पुष्कळ समाजकार्य घडेल.’ एकदा तर ते मला निवडणुकीसाठी उभे करणार होते; पण मी नकार दिल्यावर ते शांत राहिले. त्यानंतर एकदा बाबा स्वतः सनातन संस्थेच्या देवद आणि रामनाथी येथील आश्रमात येऊन राहिले. त्यांनी आश्रमातील वातावरण अन् साधकांचे बोलणे-वागणे अनुभवले. तेव्हा ते मला म्हणाले, ‘‘आरती, तू पुष्कळ चांगल्या ठिकाणी आली आहेस. तुझ्या जीवनाचे कल्याण झाले आहे. मीही तुला एवढे चांगले आणि सुरक्षित जीवन देऊ शकलो नसतो.’’

१५. ‘वर्ष २०१९ मध्ये वडिलांनी ६१ टक्के आध्यात्मिक पातळी गाठल्यावर सद्गुरु नंदकुमार जाधवकाका यांनी त्यांचा सत्कार केला होता. त्यासाठी त्यांना सद्गुरु जाधवकाकांविषयी पुष्कळ कृतज्ञता वाटते.’

१६. सनातनचे साधक घरी आल्यावर आनंद होणे

आम्ही गोवा येथे रहायला आल्यावर बाबा रुग्णाईत असतांना २ – ३ वेळा साधक त्यांना भेटायला आले. तेव्हा साधकांना पाहून त्यांना पुष्कळ आनंद झाला. अर्धांगवायू झाल्यामुळे बाबांना दोन्ही हात जोडण्यास अडचण येते; पण साधक आल्यानंतर ते आनंदाने टाळी वाजवत किंवा त्यांना नमस्कार करत असत.

१७. भाव !

१७ अ. सनातनच्या संतांप्रती असलेला भाव !

१७ अ १. पू. होनपकाका यांच्या चरणांवर फुले वाहून आशीर्वाद मागणे : एकदा एका सेवेसाठी पू. होनपकाका संभाजीनगर येथे आले असतांना आमच्या घरी आले होते. तेव्हा मी बाबांना सांगितले, ‘‘पू. होनपकाका संत आहेत.’’

पू. होनपकाका घरी येण्याआधीच बाबांनी आमच्या इमारतीतील फूलझाडांची थोडी फुले काढून ठेवली. आम्ही रहातो, त्या इमारतीत पू. होनपकाकांनी प्रवेश केल्यावर बाबांनी ती फुले अतिशय भावपूर्णपणे त्यांच्या चरणांवर वाहिली आणि म्हणाले, ‘‘तुम्ही माझ्या डोक्यावर हात ठेवा, म्हणजे माझा उद्धार होईल. मी पुष्कळ पापी आणि अपराधी आहे. माझा उद्धार करा.’’

१७ अ २. वडिलांना श्रीचित्‌शक्ति (सौ.) अंजली मुकुल गाडगीळ ‘देवीस्वरूप’ दिसल्यामुळे वडिलांनी त्यांना साष्टांग नमस्कार करणे : एकदा श्रीचित्‌शक्ति (सौ.) अंजली मुकुल गाडगीळ संभाजीनगर येथे आल्या होत्या. त्या येथून जवळच असलेल्या एका तालुक्यात नवनाथांच्या मंदिरात होणार्‍या ‘होमा’चा अभ्यास करण्यासाठी आणि त्यात सहभागी होण्यासाठी आल्या होत्या. तेव्हा बाबांनी त्यांना प्रथमच पाहिले होते. मी बाबांना त्यांच्याविषयी काहीच सांगितले नव्हते; मात्र ‘त्यांच्या चेहर्‍यावर किती तेज आहे ? त्या देवीस्वरूपच आहेत’, या भावाने बाबांनी त्यांना साष्टांग नमस्कार घातला.

१७ आ. परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांच्याविषयी असलेला भाव !

१७ आ १. परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांची भेट झाल्यावर वडिलांना त्यांच्यात ‘श्रीराम’ आणि ‘श्रीकृष्ण’ यांचे रूप दिसून भावजागृती होणे : बाबांनी परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांची २ वेळा भेट घेतली. एका भेटीत त्यांना ‘परात्पर गुरु डॉक्टर प्रभु श्रीरामच आहेत’, असे दिसल्यामुळे बाबांनी त्याच भावाने त्यांच्याशी संवाद साधला. दुसर्‍या भेटीत बाबांना परात्पर गुरु डॉक्टरांचे ‘श्रीकृष्ण’ रूपात दर्शन झाल्यामुळे ते भावविभोर झाले.

१७ आ २. साधना चालू केल्यावर वडिलांना ‘परात्पर गुरु डॉ. आठवले हे भगवंत असून ‘माझा मृत्यू अन् मृत्यूनंतरचे सर्वकाही त्यांनीच पहावे’, असे वाटणे : गोवा येथे रहात असतांना बाबांनी सनातनच्या आश्रमातील वातावरण अनुभवले. तेव्हा त्यांना वाटले, ‘माझा मृत्यू गोव्यात व्हावा. माझे काही करावे लागले, तर साधकांनी करावे. प्रत्यक्षात सनातनच्या मार्गदर्शनाखाली साधना चालू करण्यापूर्वी त्यांना वाटायचे, ‘माझ्या अंत्यसंस्कारासाठी पुष्कळ लोकांनी यावे आणि माझी अंत्ययात्रा वाजत-गाजत  निघावी’; पण सनातनमधे आल्यावर त्यांना ‘आश्रमातील शांती किती अनुभवू आणि किती नको’, असे झाले. अनुमाने वर्ष २०१६ मध्ये त्यांनी ‘अंत्यसमयी माझे जे काही व्हायचे, ते येथेच व्हावे’, हे त्यांचे विचार आमच्यासमोर (मी आणि आईसमोर) व्यक्त केले होते. वर्ष २०२२ मध्ये ते माझ्याकडे गोवा येथे आले असतांना रुग्णाईत होते. तेव्हा त्यांनी पुन्हा तेच विचार व्यक्त केले. परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांच्याशी भेट झाल्यावर ‘तेच भगवंत आहेत’, या भावाने त्यांनी गुरुदेवांकडे ‘माझा मृत्यू आणि मृत्यूनंतरचे सर्व तुम्हीच (परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांनीच) पहावे’, अशी इच्छा व्यक्त केली.

१८. वडिलांचे जाणवलेले गुण

१८ अ. नीटनेटकेपणा : बाबांची प्रत्येकच कृती ‘योगः कर्मसु कौशलम् ।’ (श्रीमद्भगवद्गीता, अध्याय २, श्लोक ५०) म्हणजे ‘प्रत्येक कर्म चांगल्या प्रकारे करणे, म्हणजे योग साधणे’, या उक्तीप्रमाणे असते. स्वतःचे कपडे धुणे, इस्त्री करणे, भाजी विकत आणल्यावर ती शीतकपाटात ठेवणे, वहीत लिखाण करणे, गावाला जातांना बॅग भरणे, वैयक्तिक साहित्य कपाटात ठेवणे, अशा सर्वच कृती त्यांच्या नीटनेटक्या अन् परिपूर्ण असतात.

१८ आ. काटकसरी : बाबांकडे कपड्यांचे केवळ २ – ३ जोडच असतात; पण बाबा ते कपडे स्वच्छ धुऊन आणि इस्त्री करून व्यवस्थित वापरतात.

१८ इ. अनावश्यक न बोलणे : बाबा कधीच अनावश्यक बोलले नाहीत आणि इतर कुणी अनावश्यक बोललेले त्यांना आवडायचे नाही. ते म्हणायचे, ‘‘कुणी विचारले, तरच बोलायचे आणि जेवढे विचारले आहे, तेवढेच उत्तर द्यायचे.’’

१८ ई. पैशांची आसक्ती नसणे

१. त्यांना पैशाची आसक्ती नव्हती. त्यांनी पैशांपेक्षा वडीलधार्‍यांचा मान राखला.

२. समाजकार्य करण्यासाठी बाबा स्वतःचे वेतन आणि वेळप्रसंगी आईचेही वेतन व्यय करत असत.

३. पैशांची अडचण असली, तरी ते कधीच काळजी करत नाहीत आणि अधिक पैसे आले, तरी ते कधी हुरळून जात नाहीत. ते बर्‍याचदा समभावात, म्हणजे स्थिर असतात.

१८ उ. साक्षीभाव : आमच्या घरी आध्यात्मिक त्रासामुळे पुष्कळ वाद होतात; पण बाबा कधीच त्याविषयी ‘ताण घ्यायचे नाहीत, काळजी करायचे नाहीत किंवा त्यासाठी आम्हाला काही बोलायचे नाहीत. ते म्हणायचे, ‘‘मी सांगून कुणी ऐकत नाही. जे व्हायचे, ते होईल. देव पाहील, तोच काळजी घेईल.’’

१८ ऊ. अवलिया संतांप्रमाणे वागणे : त्यांचा स्वभाव काहीसा विक्षिप्त वाटेल, असा होता. त्याचा उलगडा ते संत घोषित झाल्यावर झाला. त्यांच्या संतसन्मान सोहळ्याला आलेले आधुनिक पशूवैद्य अजय जोशी म्हणाले, ‘‘पू. तिवारीकाका अवलिया संत आहेत’, असे वाटते.’’ तेव्हा श्रीसत्‌शक्ति (सौ.) बिंदा नीलेश सिंगबाळही म्हणाल्या, ‘‘हो. मलाही असेच जाणवते.’’ त्यांचे हे बोलणे ऐकून पू. बाबांच्या विक्षिप्त वागण्या-बोलण्यातील काही प्रसंग चलचित्रपटाप्रमाणे एकदम आमच्या डोळ्यांसमोर येऊन गेले.

१. पैसे हातात असूनही काही वेळा बाबा आईला घरकाम करणार्‍या महिलांचे वेतन लगेच देऊ देत नव्हते.

२. घर झाडून एके ठिकाणी केर गोळा करत असतांना बाबा ‘‘येथे केर का ठेवला ?’’, म्हणून ओरडायचे. दुसर्‍या वेळी त्यांनी सांगितल्याप्रमाणे अन्यत्र केर गोळा केल्यावरही ते पुन्हा ओरडायचे.

३. त्यांना राग आल्यावर ते आईला आणि आम्हा भावंडांना हात धरून घराबाहेर उभे करत.

४. बाबा त्यांचा पगार झाल्यावरही किराणा आणि भाजीपाला आणायला लगेच पैसे न देता काही दिवसांनी द्यायचे.

५. आई सरकारी खात्यात नोकरी करायची. वेतन मिळाल्यावर ती बाबांना तिचे पूर्ण वेतन देत असे. एखादे वेळी आईकडून वेतन देतांना १० रुपयेही अल्प दिले गेले, तर बाबा संपूर्ण वेतनाचे पैसे फेकून देत असत.

६. त्यांच्या मनाप्रमाणे झाले नाही किंवा त्यांचे न ऐकल्यास ते घरातून निघून जात असत.

७. दिवाळीला मुलांना नवीन कपडे घ्यायचे म्हटल्यावर ते म्हणायचे, ‘‘जुने सर्व कपडे जाळून टाकतो; अन्यथा नवीन आणण्याचा आग्रह सोडा आणि जुने कपडेच धुऊन इस्त्री करून घाला.’’

८. बाबांचा स्वभाव पुष्कळ रागीट होता. त्यांच्यामुळे आईला बराच त्रास सहन करावा लागला. ते आईला रागवायचे, शिवीगाळ करायचे; परंतु जेव्हा माझी आजी आणि आत्या आईला त्रास द्यायचे. तेव्हा ते आईची बाजू घेऊन आईचा बचाव करायचे.

आमच्या घरात भगवंताचे विशेष अधिष्ठान नसतांना, घरी एवढा त्रास असतांनाही केवळ आणि केवळ परात्पर गुरु डॉ. आठवले यांच्या कृपेनेच आम्हाला साधना समजली. आता आम्ही आपापल्या परीने साधना करत आहोत. एवढ्या त्रासातही आम्ही सर्व जण केवळ गुरुकृपेनेच जिवंत आहोत. अशी स्थिती असतांनाही ‘बाबांनी संतपदही गाठले’, ही केवळ आणि केवळ गुरुकृपाच !’

(समाप्त)

– होमिओपॅथी वैद्या सुश्री (कु.) आरती तिवारी, नागेशी, गोवा. (१.५.२०२३)

स्वभावदोष असूनही साधना करून संत होणारे पू. सत्यनारायण तिवारी हे सनातनसाठी पहिलेच उदाहरण ! दुसर्‍याला ओरडणे, शिव्या देणे, प्रसंगी मारणे इत्यादी अनेक स्वभावदोष असलेले साधना करून संत झाले, याचे पू. सत्यनारायण तिवारी हे सनातनसाठी पहिलेच उदाहरण आहे. त्यांच्यामुळे स्वभावदोष असलेल्यांनाही आता आम्ही साधना सांगण्याचा प्रयत्न करू. त्यांचे, म्हणजे वडिलांचे स्वभावदोष मोकळेपणे सांगणार्‍या त्यांच्या कन्या कु. आरती तिवारी यांचेही कौतुक करावे तेवढे थोडे ! त्यांच्या उदाहरणावरून मनोरुग्णाच्या कुटुंबियांनाही रुग्णासंबंधी माहिती काही लपवून न ठेवता मोकळेपणाने कशी सांगायची, हे शिकायला मिळेल.  – सच्चिदानंद परब्रह्म डॉ. आठवले (१७.७.२०२३)

येथे प्रसिद्ध करण्यात आलेल्या अनुभूती या ‘भाव तेथे देव’ या उक्तीनुसार संतांच्या वैयक्तिक अनुभूती आहेत. त्या सरसकट सर्वांनाच येतील असे नाही. – संपादक