येथे ‘प्राथमिक उपचार’ दिले आहेत. औषधे घेऊन बरे न वाटल्यास आजार अंगावर न काढता स्थानिक वैद्यांना भेटावे.

युद्धकाळामध्ये ॲलोपॅथीतील औषधे सैन्यासाठी जास्त प्रमाणात राखून ठेवली जातात. त्यामुळे औषधांचा तुटवडा होतो. आपत्काळामध्ये अशा स्थितीमध्ये अडचण येऊ नये, यासाठी आतापासून स्वतःच्या लहानसहान त्रासांसाठी आयुर्वेदातील औषधांचा वापर करा.

अशी चूर्णे चाळून, डबीत भरून डबीचे झाकण घट्ट लावून कोरड्या वातावरणात ठेवावीत. पाऊस नसेल, तेव्हा ही चूर्णे उन्हात वाळवून डबीत भरून ठेवावीत. ही चूर्णे शीतकपाटात ठेवल्यास अधिक कालावधीसाठी सुरक्षित रहातात.’

आयुर्वेदातील चूर्णे, गोळ्या, दंतमंजन, केश तेल इत्यादी औषधांवर ठराविक समाप्ती तिथी (एक्सपायरी डेट) लिहिलेली असते. या दिनांकानंतर औषध घेतले गेले, तर त्याचे काही दुष्परिणाम होतात का ?

आयुर्वेदाच्या औषधांमध्ये ‘सुवर्णयुक्त औषधे (सुवर्णकल्प)’ उत्तम ‘रसायन’ म्हणून गणली जातात.

पावसाळ्यात दिवसातून केवळ २ वेळा आहार घेण्याची सवय अंगी बाणवल्यास एकदा घेतलेले अन्न पूर्ण पचल्यावरच दुसरे अन्न जठरात येते. त्यामुळे अन्नपचन नीट होते. शरिराला अधिकचे २ वेळा अन्न पचवण्याचे श्रम न झाल्याने शेष राहिलेली शक्ती पालटलेल्या वातावरणाशी जुळवून घेण्यासाठी वापरता येते.