पारतंत्र्याचा रोग बरा करण्यासाठी केवळ राजकीय, केवळ सामाजिक वा केवळ धार्मिक अशी कोणतीच योजना करून भागत नाही. रोगाचे मूळच खणून काढणारी सर्वंकष संघटनेची रामबाण मात्रा त्यावर द्यावी लागते; कारण एका पारतंत्र्याच्या रोगासह राष्ट्रपुरुषाच्या शरिरात अनेक लहान-मोठे, साधे आणि भयंकर असे रोगही राहू लागतात. त्याला एकच औषध आणि ते म्हणजे राष्ट्रघटकांना स्वत्वाची जाणीव करून देऊन त्यांची संघटना करणे ! (साभार : ‘अज्ञातांची वचने’ या पुस्तकातून)