गो-प्रदक्षिणा

गवां दृष्ट्वा नमस्कृत्य कुर्याच्चैव प्रदक्षिणम् ।
प्रदक्षिणीकृता तेन सप्तद्वीपा वसुन्धरा ।।

– गोसावित्रीस्तोत्र, श्लोक १३

अर्थ : गोमातेचे दर्शन घेतल्यावर तिला नमस्कार करावा आणि प्रदक्षिणा घालावी. त्यामुळे सात द्वीपे (टीप) असलेल्या पृथ्वीप्रदक्षिणेचे फळ मिळते.

टीप : ‘जम्बु, कुश, प्लक्ष, क्रौंच, शाल्मलि, शाक आणि पुष्कर या सात द्वीपांमध्ये पृथ्वी विभागली आहे’, असे वर्णन पुराणांत आढळते. (सध्याच्या पृथ्वीचे खंड – आशिया, आफ्रिका, युरोप, अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, अंटार्क्टिका आणि आर्क्टिक)

मातरः सर्वभूतानां गाव: सर्वसुखप्रदाः ।
वृद्धिमाकाङ्क्षता नित्यं गावः कार्याः प्रदक्षिणा ।।

– महाभारत, पर्व १३, अध्याय ६८, श्लोक ७

अर्थ : सर्व सुखे प्रदान करणार्या गायी सर्व प्राणिमात्रांच्या माता आहेत. स्वतःच्या प्रगतीची इच्छा करणार्या मनुष्यांनी नेहमी गोमातांना प्रदक्षिणा घालावी.

– (साभार : मासिक ‘कल्याण’, नोव्हेंबर २०२१)