हिंदूंना विघटित करण्याचे सगळेच डाव उधळले कसे ?

गेल्या दोन-अडीच वर्षांत महाराष्ट्रात जाती-जातींमध्ये दरी उत्पन्न होईल आणि ती वाढेल, यांसाठी विविध घटकांनी सातत्याने प्रयत्न केले. विधानसभा निवडणुका घोषित होण्याच्या आधीपासूनच हे पद्धतशीरपणे चालू होते; पण हिंदु समाज एकसंध राहिला. विघटित करण्याचे डाव हिंदु समाजाने उधळून टाकले. हे घडले कसे, याचा वेध घेण्याचा प्रयत्न….

१. भाजप आणि शिवसेना यांनी हिंदुहिताची भूमिका घेणे

महायुतीमधील भाजपने महाराष्ट्रात या वेळी हिंदुहिताची ‘अधिक स्पष्ट’ भूमिका घेतली. दुसरीकडे उद्धव ठाकरे यांनी बाळासाहेब ठाकरे यांचे आक्रमक हिंदुत्व सोडून दिले. याच कालावधीत अहिल्यानगरमधील द्वारका बेटचे महंत रामगिरी महाराज यांच्या तथाकथित वादग्रस्त वक्तव्याने मुसलमान संघटना आक्रमक झाल्या, रस्त्यावर उतरल्या. ‘सर तन से जुदा’च्या (शिरच्छेदाच्या) घोषणा दिल्या. राज्यात दहशतीचे वातावरण सिद्ध झाले. अशा वेळी मुख्यमंत्री आणि शिवसेनेचे अध्यक्ष एकनाथ शिंदे पुढे आले. त्यांनी ठाम भूमिका घेतली. महंत रामगिरी महाराजांच्या मागे ते खंबीरपणे उभे राहिले. ही सामान्य घटना नव्हती. एकनाथ शिंदे यांनी कृतीतून बाळासाहेब ठाकरे यांचा मार्ग अनुसरला. अजित पवारप्रणीत राष्ट्रवादी काँग्रेसने हिंदुत्वाचा राग आळवला नाही; पण जिहादी प्रवृत्तीची पाठराखणही केली नाही.

२. महायुती आणि महाविकास आघाडी यांची विज्ञापने अन् धोरणे यांच्यातील भेद

निवडणूक काळातील टीव्ही आणि वृत्तपत्र यांमधील महायुतीची विज्ञापने अधिक प्रभावी अन् थेट होत्या. मागील अडीच वर्षांतील लोकाभिमुख कामे आणि योजना जनतेपर्यंत पोचण्याची गती अभूतपूर्व राहिली. योजना प्रत्यक्षात आल्याचा लोकांचा अनुभव महत्त्वाचा ठरला. या तुलनेने महाविकास आघाडीची विज्ञापने प्रतिक्रियात्मक होती.

खुद्द ‘मविआ’ची (महाराष्ट्र विकास आघाडीची) भूमिका गोंधळलेली होती. एकीकडे ‘लाडकी बहीण’ योजनेला विरोध आणि त्याच वेळी ‘आमचे सरकार आले, तर प्रतिमाह ३ सहस्र रुपये देऊ’, अशी घोषणा. यातून मविआच्या विश्वासार्हतेला तडा गेला. ‘लाडकी बहीण’ योजनेची मविआने धास्ती घेतली आणि त्यावर तारतम्य सोडून टीका केली. बदलापूरसारख्या संवेदनशील घटनेला ‘लाडकी बहीण’ योजनेवर टीका करण्याची संधी म्हणून पाहिली. सामान्य माणसावर याचा उलटा परिणाम झाला.

३. हिंदूंना एक होण्यास भाग पाडलेली ठळक सूत्रे…

अ. मे २०२४ मध्ये लोकसभा निवडणूक झाली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि भाजप यांना सत्तेतून घालवण्यासाठी मुसलमान मतांची अभूतपूर्व एकजूट झाल्याचे मतदानांतून स्पष्ट झाले. हिंदु समाज खडबडून जागा झाला. हिंदू मन अस्वस्थ झाले. साधू-संत, हिंदु संस्था-संघटना सक्रीय झाल्या. आपापल्या स्तरावर मर्यादा पाळून हिंदूऐक्याचे आवाहन करत प्रबोधन करू लागले. हे काम निवडणूक प्रचाराआधी ५ मासांपासून चालू होते.

आ. कोणत्याही संस्था, संघटना आणि राजकीय पक्ष यांच्याशी थेट न जोडलेला सामान्य माणूस हा सर्वाधिक सक्रीय राहिला. व्हॉट्सॲप, फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स आदी समाजमाध्यमांतून तो व्यक्त होत राहिला. बांगलादेशातील हिंदूंवरील अत्याचाराच्या घटना असोत, की वक्फ बोर्डाने देशाच्या संसद भवनावर दावा करण्यापर्यंत केलेली अरेरावी, या घटनांनी समाजाला हिंदू म्हणून अस्वस्थ केले. ‘लव्ह जिहाद’मध्ये फसलेल्या तरुणींचा क्रूर शेवट झाल्याच्या बातम्यांनी समाजमन हलवून सोडले.

इ. इतके होऊनही ‘मविआ’तील पक्षांनी संसदेत वक्फ बोर्डाची बाजू घेतली. ठाकरेंचा पक्ष मौन राहिला. ‘लव्ह जिहाद’च्या हृदय पिळवटून टाकणार्‍या घटनांवरही ‘ब्र’काढले नाही. झालेच, तर जिहादी मानसिकतेचा बचाव केला.

ई. मराठा आरक्षणाच्या नावाने मनोज जरांगे यांनी केलेली आंदोलने आणि त्यांची भूमिका लोकसभा निवडणुकीत अनेक ठिकाणी परिणाम करणारी ठरली. जरांगे यांची धरसोड आणि शरद पवारधार्जिणी भूमिका मराठा समाजातील तरुणांना रुचली नाही. त्यामुळे मराठा समाजातील तरुण हे समाजमाध्यमातून जरांगे यांच्याविरोधात उघड उघड लिहू आणि बोलू लागल्याचे गेल्या ४-५ मासांत दिसले. लोकसभा निवडणुकीपूर्वी जरांगे यांच्या विरोधात ‘ब्र’ उच्चारणेही शक्य नव्हते. वातावरण संवेदनशील बनवले गेले होते. भल्याभल्या छापील आणि टीव्ही माध्यमांनी जरांगे यांची चिकित्सा करण्याचे धाडस दाखवले नाही. अंतरवाली सराटी येथील घटनेत पोलिसांची न्याय्य बाजू मांडण्यासाठी पुरेसा आधार असूनही माध्यमांनी पोलिसांनाच खलनायक ठरवण्यात धन्यता मानली; पण गेल्या ४-५ मासांत वातावरण वेगाने पालटले. समाजमाध्यमांत जरांगे यांच्या भूमिकेची चिरफाड ही एक सामान्य गोष्ट झाली. जरांगे यांचे समर्थक बनलेला तरुणांचा मोठा वर्ग त्यांच्यापासून दूर गेल्याचे विधानसभा निवडणुकीआधी दिसून आले.

उ. इस्लामी धार्मिक नेते मौलाना सज्जाद नोमानी यांच्याशी मनोज जरांगे यांनी केलेली हातमिळवणी ही ‘मविआ’च्या शवपेटीवरील शेवटचा खिळा ठरली. क्रूरकर्मा औरंगजेब याचे उठता-बसता उदात्तीकरण करणारे मौलाना म्हणून नोमानी यांची ओळख आहे. जिहादी मानसिकता खच्चून भरलेल्या नोमानी यांच्याशी जरांगे हे हातमिळवणी करतात, हे  अतिशय गंभीर होते. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि धर्मवीर संभाजी महाराज यांना श्रद्धास्थानी मानणार्‍या महाराष्ट्रातील जनतेला हिंदू म्हणून एक होण्यास या घटनेने भाग पाडले. जरांगे यांच्या मागे असलेला मोठा वर्ग दुखावला गेला. हे कमी होते म्हणून की काय, मौलाना नोमानी यांनी ‘मविआ’तील पक्षांना दिलेल्या मागण्यांचे पत्र प्रसिद्ध झाले. ‘शरद पवार, उद्धव ठाकरे आणि नाना पटोले हे आपले सिपेसालार (शिपाई) आहेत आणि मुसलमानांनी ‘व्होट (मतदान) जिहाद’ करण्याची हीच वेळ आहे. आमचे लक्ष्य महाराष्ट्र नसून देहली आहे’, अशा आशयाचा नोमानी यांचा व्हिडीओही चव्हाट्यावर आला.

ऊ. छत्रपती शिवाजी महाराजांचा तेजस्वी इतिहास जागवणार्‍या वास्तू म्हणजे  महाराष्ट्रातील गड-दुर्ग होत. दुर्दैवाने अनेक गड आणि दुर्ग ‘लँड (भूमी) जिहाद’मध्ये अडकत आहेत. ‘गडांवरील प्रार्थनास्थळ, मदरसे आणि दर्गे यांची अतिक्रमणे हटवणे दूर, उलट त्यास प्रोत्साहन मिळेल’, अशी भूमिका ‘मिवआ’तील नेत्यांची राहिली आहे. या पार्श्वभूमीवर महायुती सरकारने प्रतापगडावरील अफझलखानाचे उदात्तीकरण करणारे अतिक्रमण दूर केले. कोल्हापूरजवळील विशाळगडावर झालेल्या अतिक्रमणाचा मुद्दा गेल्या काही मासांत ऐरणीवर आला. या मुद्यावर त्या भागातील ‘मविआ’ नेत्यांची भूमिका बोटचेपी राहिली. उलट अतिक्रमण हटवण्याची मागणी करणार्‍यांची अपकीर्ती करण्याचा घाट घातला गेला. सोलापुरात वक्फबाधित घरांचा मुद्दा ऐरणीवर आला. सिद्धेश्वर मंदिरासमोर रस्त्यावर दावा करत ४ वर्षे अडवणूक झाल्याचे सोलापूरकरांनी पाहिले. पश्चिम महाराष्ट्रातून ‘मविआ’ हद्दपार होण्यात काही प्रमाणात अशा घटना कारणीभूत ठरल्या.

ए. ‘हिंदु एकसंध झाला, तर आपण सत्तेत येणार नाही’, हे ध्यानात घेत तो विखुरलेला रहावा, यासाठी ‘मविआ’तील पक्षांनी ठरवून प्रयत्न केले. जातीआधारित जनगणना, राज्यघटनेची प्रत दाखवत ‘राज्यघटना आणि आरक्षण धोक्यात आहे’, असे सांगण्यात आले. हिंदूंना जातींमध्ये विभागण्याचा प्रयत्न झाला. मुसलमान, मराठा, दलित अशा समीकरणांची मांडणी झाली. लोकसभेच्या वेळी या अपप्रचाराला फसलेला समाज आता सावध झाला होता.

ऐ. हिंदू समाजासमोरील जिहादी आव्हाने आणि ‘मविआ’समर्थित घटकांकडून हिंदूंना जातीपातींमध्ये वाटून टाकण्याचे मनसुबे, अशा पार्श्वभूमीवर उत्तरप्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी दिलेला ‘बटेंगे तो कटेंगे’ (विभागले गेलो, तर कापले जाऊ), हा नारा फारच प्रभावी ठरला. विरोधी पक्ष अक्षरश: यावर तुटून पडले. महायुतीतील अजित पवार यांनी ही घोषणा महाराष्ट्रात लागू नसल्याचे सांगितले; पण दबक्या आवाजात ! पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ‘एक है तो सेफ है’ (संघटित राहू, तर सुरक्षित राहू) ही घोषणा दिली. ज्यांना योगींची घोषणा देण्यात संकोच होत होता, त्यांना त्याच अर्थाची मोदींची घोषणा भावली. जो संदेश मोठ्या सभांतूनही देणे कठीण झाले असते, तो या ३ – ५ शब्दांतून देणे सहज शक्य झाले. ‘एक है तो सेफ है’, या घोषणेने हिंदूंना एकजीव करण्याचे काम केले. म्हणूनच निकालानंतरच्या सभेला संबोधित करतांना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ‘एक है तो सेफ है’, ही घोषणा राष्ट्रमंत्र बनल्याचे सांगितले.

ओ. वर्ष २०१४ ते २०१९ या काळात मुख्यमंत्रीपदावरील देवेंद्र फडणवीस आणि वर्ष २०१९ नंतरचे फडणवीस यांच्या हिंदुत्वसंबंधी कार्यशैलीत मोठा सकारात्मक पालट जाणवत आहे. हिंदुत्वाच्या मुद्यांवरचा भर गडद होतांना दिसत आहे. ‘व्होट जिहाद’चा त्यांनी लावून धरलेला मुद्दा असो की संभाजीनगर, अहिल्यानगर नामकरण, यांतून हे दिसले आहे. भाजपचे देवेंद्र फडणवीस मुख्यमंत्री बनल्यानंतर लव्ह जिहाद, भूमी जिहाद, वक्फ बोर्डाची अरेरावी, गड-दुर्गांवरील अतिक्रमणे यांना पायबंद बसेल, हा विश्वासही राज्यातील मतदारांनी विक्रमी मतदानातून दाखवला आहे.

औ. शेवटचे, म्हणजे सरकारने विरोधकांच्या तुलनेत कितीही चांगले कार्य केले, तरी निवडणूक हे युद्ध समजूनच उतरावे लागते. यात हयगय केली, बेसावध राहिले, तर वर्ष २०२४ च्या लोकसभेप्रमाणे काही पडझड होऊ शकते, काही बुरूज ढासळू शकतात, याची प्रचीती आलेला मतदार सजग झाला, हाच सर्वांत मोठा मुद्दा आहे. आव्हानाला प्रतिक्रिया देण्याच्या भावनेतून जातीपातींत विभागलेला हिंदू मोठ्या प्रमाणात एकवटला, हेच सत्य आहे; पण प्रतिक्रियेचे आयुष्य अल्प असते.

४. हिंदुत्वाचा विचार हिंदु समाजात रुजवणे, हेच येत्या काळातील आव्हान !

प्रतिक्रिया नेहमीच कामी येते, असे नाही. त्यामुळे हिंदु समाजाने प्रतिसाद देण्यासाठी नित्य सिद्ध होणे आवश्यक आहे. प्रतिसाद विचारपूर्वक दिला जातो. त्याचा प्रभाव दीर्घकाळ टिकतो. विविध स्तरांवर संघटित समाज हेच सर्व प्रकारच्या आव्हानांवर उत्तर आहे. हा विचार विराट हिंदु समाजात रुजवणे, हेच येत्या काळातील आव्हान आहे. यासाठी आवश्यक ऊर्जा हिंदु विचारांमध्ये आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज, स्वामी विवेकानंद, स्वातंत्र्यवीर सावरकर, डॉ. हेडगेवार यांच्या जीवनचरित्रात ही चिरंतन ऊर्जा आहे.

– श्री. सिद्धाराम पाटील, उपसंपादक, दैनिक ‘दिव्य मराठी’

(श्री. सिद्धाराम पाटील यांच्या फेसबुकवरून साभार)