साधक, वाचक, हितचिंतक आणि धर्मप्रेमी यांच्यासाठी महत्त्वाची माहिती
आर्थिक व्यवहाराच्या दृष्टीने १ एप्रिल ते ३१ मार्च असे आर्थिक वर्ष निर्धारित करण्यात आले आहे. (पुढील आर्थिक वर्ष १.४.२०२५ ते ३१.३.२०२६ या कालावधीत आहे.)
‘टी.डी.एस्. (TDS – Tax Deducted At Source) कपात होऊ नये’, यासाठी पुढील आर्थिक वर्षासाठी 15G किंवा 15H यांपैकी एक फॉर्म भरून देण्याच्या संदर्भातील महत्त्वाच्या सूचना पुढे दिल्या आहेत.
१. आर्थिक वर्षाच्या आरंभी सर्वांनी ‘अधिकोषात आपला पॅनकार्ड क्रमांक नोंदवला गेला आहे ना ?’, याची निश्‍चिती करावी. तो नोंदवला नसेल, तर ‘टी.डी.एस्.’ म्हणून २० टक्के रक्कम व्याजातून कापली जाते.
२. 15G फॉर्म
अ. ज्यांचे वय ६० वर्षांपेक्षा अल्प असेल आणि आर्थिक वर्षातील अंदाजे एकूण उत्पन्न (एस्टिमेटेड टोटल इन्कम) करपात्र रकमेपेक्षा अल्प (below taxable limit) असेल, तसेच ‘कायम ठेवी’वर (‘फिक्स डिपॉजिट’वर) मिळणारे व्याज हे आर्थिक वर्षात २ लक्ष ५० सहस्र रुपयांपेक्षा अल्प असेल, त्यांनी 15G फॉर्म भरावा.
आ. ‘जर वय ६० वर्षांपेक्षा अल्प असेल आणि ‘कायम ठेवी’वर (‘फिक्स डिपॉजिट’वर) मिळणारे व्याज हे आर्थिक वर्षात ४० सहस्र रुपयांपेक्षा अल्प असेल, तर ‘टी.डी.एस्.’ कपात होत नाही’, असा नियम आहे.
३. 15H फॉर्म
अ. ज्यांचे वय ६० वर्षे आणि त्यापेक्षा अधिक असेल अन् आर्थिक वर्षातील अंदाजे एकूण उत्पन्न ३ लक्ष रुपयांपेक्षा अल्प असेल, त्यांनी 15H फॉर्म भरावा.
आ. ज्यांचे वय ८० वर्षे आणि त्यापेक्षा अधिक असेल अन् आर्थिक वर्षातील अंदाजे एकूण उत्पन्न ५ लक्ष रुपयांपेक्षा अल्प असेल, त्यांनी 15H फॉर्म भरावा.
इ. ‘वय ६० वर्षे आणि त्यापेक्षा अधिक असेल अन् कायम ठेवीवर (‘फिक्स डिपॉजिट’वर) मिळणारे व्याज हे आर्थिक वर्षात ५० सहस्र रुपयांपेक्षा अल्प असेल, तर ‘टी.डी.एस्.’ कपात होत नाही’, असा नियम आहे.
‘वरील वयोगटातील व्यक्तींना ‘अर्थसंकल्प (बजेट) २०२५’ प्रमाणे कायम ठेवीवर (‘फिक्स डिपॉजिट’वर) मिळणारे व्याज हे आर्थिक वर्षात १ लक्ष रुपयांपेक्षा अल्प असेल, तर ‘टी.डी.एस्.’ कपात होत नाही’, असा नियम आहे.
फॉर्म भरतांना ‘आपल्याला वरीलपैकी कोणता नियम लागू होतो ?’, याची निश्‍चिती करावी.
ई. अन्य माहिती : आर्थिक वर्ष २०२५ २६ साठी ३१ मार्च २०२६ पर्यंत कुठल्याही दिवशी वय ६० वर्षे पूर्ण होत असेल, तर 15H फॉर्म भरू शकतो.
४. दोन्ही फॉर्मस्विषयी सामायिक माहिती
विविध अधिकोषांत कायम ठेवी असतील, तर प्रत्येक अधिकोषात 15G अथवा 15H हे फॉर्म भरावे लागतात. एका अधिकोषाच्या एकापेक्षा अधिक शाखांमध्ये ठेवी असल्यास प्रत्येक शाखेत वेगळा फॉर्म भरून द्यावा लागतो.
15G अथवा 15H हे दोन्ही फॉर्म अधिकोषात अथवा पोस्टाच्या शाखेत उपलब्ध असतात. खातेधारकाला प्रत्येक फॉर्मच्या २ अथवा ३ प्रती (कॉपीज्) भरून अधिकोषात जमा कराव्या लागतात. एक प्रत अधिकोषाच्या संदर्भासाठी ठेवून दुसरी प्रत आयकर विभागाला पाठवण्यात येते. प्रत्येक अधिकोषाने स्वतःच्या नियमावलींच्या दृष्टीने दोन्ही फॉर्मस्च्या आराखड्यामध्ये (लेआऊटमध्ये) थोडेफार पालट केलेले असल्याने खातेधारकाचे ज्या अधिकोषात खाते आहे, तेथूनच फॉर्मस् आणून ते भरावे लागतात.
काही अधिकोषांकडून 15G अथवा 15H हे फॉर्म ‘ऑनलाईन’ भरण्याची सुविधा देण्यात येते. त्यासाठी संबंधित अधिकोषाचे ‘नेटबँकिंग’ असल्यास त्याद्वारेही या सुविधेचा लाभ घेता येऊ शकतो, तसेच संबंधित अधिकोषांच्या संकेतस्थळावर हे फॉर्मस् उपलब्ध असतील, तर ते ‘डाऊनलोड’ करून त्यांची ‘प्रिंट’ काढून त्यात सर्व माहिती भरून ते अधिकोषात जमा करू शकतो.
५. ‘टी.डी.एस्.’ कपात झाल्यास करायची कृती
कापण्यात आलेल्या ‘टी.डी.एस्.’ची रक्कम खातेधारकाला परत हवी असल्यास ज्या आर्थिक वर्षात करकपात झाली, त्या वर्षाचे ‘आयकर विवरण पत्रक’ आयकर विभागाला सादर करावे लागते. आयकर विभाग खातेधारकाची माहिती पडताळतो आणि कापलेला ‘टी.डी.एस्.’ व्याजासहित परत देतो.
ही सूत्रे लक्षात घेऊन ‘टी.डी.एस्. कपात होऊ नये’, यासाठी एप्रिलच्या पहिल्या आठवड्यात वरील प्रक्रिया पूर्ण करावी.
(७.३.२०२५)
दैनिक सनातन प्रभात’चा रंगीत विशेषांक रौप्यमहोत्सव वर्धापनदिन
अधिकोष किंवा पोस्ट यांच्या खात्यातून मिळणार्‍या व्याजातून ‘टी.डी.एस्.’ कपात झाल्याने होणारी आर्थिक हानी टाळण्यासाठी एप्रिल मासाच्या पहिल्या आठवड्यात 15G वा 15H अर्ज अधिकोषात सादर करा ! 
गायरान भूमी वाचवण्यासाठी कराड ते सातारा पदयात्रा !
साधकांना सूचना : काल पौर्णिमा झाली.
अडखळ (जिल्हा रत्नागिरी) येथे क्षुल्लक कारणावरून धर्मांध मुसलमानांनी हिंदूंवर केली दगडफेक !
साधकांना सूचना : उद्या पौर्णिमा आहे.