ಮೊದಲು ನಮಗೆ ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ವಾಸವಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ನಂತರವೇ ನಾವು ಈಶ್ವರನ ಮೇಲೆ ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನಿಡಬಹುದು. ನಾವು ಯಾವುದಾದರೊಂದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆ ಇಡುತ್ತೇವೆ; ಆದರೆ ಈಶ್ವರನನ್ನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅನುಕೂಲ ವಿಷಯ ಘಟಿಸಿದಾಗ ನಾವು ಈಶ್ವರನ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ವಾಸ ಇಡುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಆನಂದಿಯಾಗುತ್ತೇವೆ.
ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ದೂರಗೊಳಿಸಲು ಯೋಗ್ಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯೋಗ್ಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಸಿಕ್ಕಿದರೆ, ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಜಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ‘ಸ್ಥೂಲದಿಂದ ನಾವು ಎಷ್ಟೇ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದರೂ, ಗುರುಗಳ ಸಂಕಲ್ಪವಿದ್ದರೆ, ಮಾತ್ರ ಅಹಂಕಾರ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ; ಆದ್ದರಿಂದ ‘ಗುರುಗಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದೆ ಅದರ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ
ತಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಸ್ವಭಾವದೋಷಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯಾಗಲು ಸಾಧಕರು ಯೋಗ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಇಟ್ಟರೆ ಅವರಿಂದ ಯೋಗ್ಯ ಕೃತಿಯಾಗುವುದು. ‘ಎದುರಿಗಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ನನ್ನನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು’, ಎಂಬ ವಿಚಾರ ಮಾಡಿ ಸಾಧಕರು ಅದರಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕುತ್ತಾರೆ. ಸಾಧಕರು ಹಾಗಾಗದಂತೆ ತಮ್ಮನ್ನು ಮತ್ತು ಇತರರನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ವಿಚಾರವಿಡಬೇಕು.
ನಾವು ನಮ್ಮ ತಪ್ಪನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಎಷ್ಟೇ ಜಾಣತನದಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡರೂ, ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಈಶ್ವರನಿಂದ ಆ ತಪ್ಪು ಮುಚ್ಚಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸಾಧಕರೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವುದು, ಅವರ ಸಾಧನೆಯ ವರದಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ಅವರನ್ನು ಒಟ್ಟುಕೂಡಿಸಿ ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಸತ್ಸಂಗ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು’, ಇಂತಹ ಸೇವೆಯೂ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಸಾಧಕರ ವ್ಯಷ್ಟಿ ಸಾಧನೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಆರಂಭವಾದ ನಂತರ ಆ ಸಾಧಕರು ಹಿಂತಿರುಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಅವರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸಾಧಕರು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು.
ಸ್ವಭಾವದೋಷ ನಿರ್ಮೂಲನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗೆಗಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿವಿಧ ತಪ್ಪು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾರಣಗಳು, ನಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಾವೇ ಹುಡುಕಿ ಅದನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ಹಂತಗಳು, ಸ್ವಭಾವದೋಷ ನಿರ್ಮೂಲನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಆವಶ್ಯಕ ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಯುಕ್ತ ಸೂಚನೆಗಳು
ಕೆಲವು ಸಾಧಕರು ಬಹಳ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ; ಆದರೆ ‘ನನ್ನಿಂದಾಗಿ ಸೇವೆ ಆಗುತ್ತಿದೆ, ನಾನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ’, ಎಂಬ ಕರ್ತೃತ್ವದ ವಿಚಾರ ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ‘ನಾವು ಮಾಡಿದ ಸೇವೆಯನ್ನು ಇತರರು ಪ್ರಶಂಸಿಸಬೇಕು’, ಎಂದೂ ಅವರಿಗೆ ಅನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ‘ಅಹಂ’ನ ವಿಚಾರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಆ ಸೇವೆಯು ಈಶ್ವರನ ಚರಣಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಕಿತವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಸಂಗೀತವು ಆಕಾಶತತ್ತ್ವಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಆಕಾಶತತ್ತ್ವವು ಪಂಚಮಹಾಭೂತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ನಮಗೆ ಪಂಚಮಹಾಭೂತಗಳ ಆಚೆಗೆ ಹೋಗಲಿಕ್ಕಿದೆ. ಈಶ್ವರನು ಪಂಚಮಹಾಭೂತಗಳ ಆಚೆಗೆ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಕಲಾವಿದನು ಜೀವನವಿಡಿ ಕೇವಲ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅವನಿಂದ ಕೇವಲ ಆಕಾಶತತ್ತ್ವಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಾಧನೆ ಆಗುವುದು.
ಈಶ್ವರನೊಂದಿಗೆ ಅನುಸಂಧಾನವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಅನುಭೂತಿಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಅದರಿಂದ ಶ್ರದ್ಧೆ ಮತ್ತು ಭಾವ ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಸಹಾಯವಾಗಿ ಸಾಧನೆ ವೇಗದಿಂದಾಗುತ್ತದೆ.
‘ನಾಮಸಾಧನೆ ಇದ್ದರೂ, ನಾಮಸ್ಮರಣೆಯ ಜೊತೆಗೆ ನಮ್ಮ ಸ್ವಭಾವದೋಷ ಮತ್ತು ಅಹಂನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಗಾಗಿ ದಿನವಿಡಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸದಿದ್ದರೆ, ನಮ್ಮಿಂದಾಗುವ ತಪ್ಪುಗಳ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ನಾಮಜಪದಿಂದ ದೊರಕಿದ ಸಾಧನೆಯ ಊರ್ಜೆ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.