೧. ಸನಾತನ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಧಕರ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಅವರ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿನ ಜನ್ಮಜನ್ಮಾಂತರಗಳ ಮಾಯೆಯ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳು ನಾಶವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನ ವಾಸವಾಗುತ್ತದೆ
‘ಇತರ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ದೇಹವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ; ಸನಾತನ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಭಾವದೋಷ ಮತ್ತು ಅಹಂ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಮನೋಲಯ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಲಯವಾಗಿ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿನ ಜನ್ಮಜನ್ಮಾಂತರಗಳ ಮಾಯೆಯ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಶುದ್ಧ ಮತ್ತು ಸಾತ್ತ್ವಿಕ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನು ಹೇಗೆ ವಾಸ ಮಾಡದೇ ಇರಬಹುದು !’
೨. ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಹಿಂದಿರುವ ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭಾವವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ಅದಕ್ಕನುಸಾರ ಸಾಧನೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿರುವ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದೆಂದರೆ ‘ಅಧ್ಯಾತ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು’ !
ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ತಿಳಿದರೆ, ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಒತ್ತಡ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಪ್ರಸಂಗ ಘಟಿಸಿದರೆ, ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭಾವವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಂಡರೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಹಿಂದಿನ ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭಾವವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ಅದಕ್ಕನುಸಾರ ಸಾಧನೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿರುವ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ‘ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ತಿಳಿಯಿತು’, ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.’
೩. ‘ಜ್ಞಾನ’ ಮತ್ತು ‘ಭಾವ’ ಇವುಗಳಲ್ಲಿನ ಭೇದ
ಅ. ‘ಜ್ಞಾನ’ದಿಂದ ದೇವರ ವಿಚಾರಗಳು ತಿಳಿಯುತ್ತವೆ; ಆದರೆ ‘ಭಾವ’ದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಈಶ್ವರನೇ ಸಿಗುತ್ತಾನೆ.
ಆ. ಜ್ಞಾನವು ಚಿರಂತನ ಆನಂದವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದ್ದರೂ, ಭಾವದಿಂದ ನೇರ ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಅನುಸಂಧಾನವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇ. ಜ್ಞಾನವು ಭಗವಂತನ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವ ಒಂದು ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಭಾವವು ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಏಕರೂಪವಾಗುವ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿದೆ.
ಈ. ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದರೆ ಅಹಂ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಭಾವದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದರೆ ಈಶ್ವರನೇ ಸಿಗುತ್ತಾನೆ.
ಉ. ಆದುದರಿಂದ ‘ಜ್ಞಾನವಿದ್ದಲ್ಲಿ ದೇವರು’, ಎಂದು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ, ‘ಭಾವವಿದ್ದಲ್ಲಿ ದೇವರು’, ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
೪. ‘ಸಾಧಕ’ ಶಬ್ದದ ಅರ್ಥ
‘ಸಾಧಕ’ ಈ ಶಬ್ದದ ಎರಡು ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ಒಂದು ‘ಯಾರು ಸಾದಾ (ಸಿಂಪಲ್) ಆಗಿರುವರೋ ಅವರು’ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ‘ಯಾರ ಜೀವನದ ಧ್ಯೇಯವು ಈಶ್ವರಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗಿದೆಯೋ, ಅವರು.’ ಸಾದಾ ಆಗಿರುವುದರಲ್ಲಿನ (ಸಿಂಪಲ್) ‘ನಮ್ರತೆ’ಯು ಈಶ್ವರನ ಗುಣವಾಗಿದೆ. ‘ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಸಾಧಕರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಕ್ಷಮತೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತದೆ’, ಅದು ಈಶ್ವರನ ಕೃಪೆಯಾಗಿದೆ. ಇವೆರಡೂ ಗುಣಗಳು ಯಾರಲ್ಲಿವೆಯೋ ಅವರು ‘ಉತ್ತಮ ಸಾಧಕರು.’
೫. ಸಾತ್ತ್ವಿಕ ಬುದ್ಧಿಗನುಸಾರ ಮಾಡಿದ ಒಳ್ಳೆಯ ಕರ್ಮದಿಂದ ಈಶ್ವರನ ಚೈತನ್ಯ ಸಿಗುವುದು
‘ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಮ’ ಇವು ಸುಸಂಗತವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪ್ರಗತಿ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ‘ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಮ’ ಇವುಗಳ ಯೋಗ್ಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಗತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಕರ್ಮವನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ ನಮ್ಮ ಸದ್ವಿವೇಕ ಬುದ್ಧಿಯು ನಮಗೆ ‘ಯಾವುದು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿದೆ ?’, ಎಂಬುದರ ಅರಿವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ದೋಷ ಮತ್ತು ಅಹಂನಿಂದಾಗಿ ನಾವು ಅದರ ಕಡೆಗೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಿಸಿ ಅಯೋಗ್ಯ ಕೃತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ, ಆ ಕರ್ಮವು ‘ಅಸಂಬದ್ಧ’ (ಅಸಮಂಜಸ) ಆಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಅದನ್ನೇ ಸಾತ್ತ್ವಿಕ ಬುದ್ಧಿಗನುಸಾರ ಯೋಗ್ಯ ಕರ್ಮವನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ, ಆ ಕರ್ಮವು ‘ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಿ’ ಅದರಲ್ಲಿ ಈಶ್ವರನ ಚೈತನ್ಯ ಬರುತ್ತದೆ.’
– ಶ್ರೀಚಿತ್ಶಕ್ತಿ (ಸೌ.) ಅಂಜಲಿ ಗಾಡಗೀಳ (೨೦.೪.೨೦೨೦)