ಅಧಿಕಮಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಉಲ್ಲೇಖ

೧. ಬೃಹನ್ನಾರದೀಯ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ, ಈ ಮಹಿಮೆಯ ೩೧ ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿದ್ದು ಬದ್ರಿಕಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿ, ನಾರಾಯಣಋಷಿಯು ನಾರದನಿಗೆ ಅಧಿಕಮಾಸದ ಮಹಾತ್ಮೆಯನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

೨. ನೈಮಿಷಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೂತರು ಶೌನಕಾದಿಕ ಋಷಿಗೆ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದರು.

೩. ಮಹಾಭಾರತ ಕಾಲದಲ್ಲಿನ ಉಲ್ಲೇಖ

೩ ಅ. ಪಾಂಡವರ ವನವಾಸ ಮತ್ತು ದ್ರೌಪದಿಯ ಪೂರ್ವ ಜನ್ಮ : ವನವಾಸದಲ್ಲಿರುವ ದ್ರೌಪದಿಗೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ದ್ರೌಪದಿಗೆ ತನ್ನ ಪೂರ್ವ ಜನ್ಮದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಿದನು, ಅದರಲ್ಲಿ ದೂರ್ವಾಸ ಮಹರ್ಷಿಯು ದುಃಖ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಪುರುಷೋತ್ತಮನ ಸೇವೆ ಮಾಡಲು ಹೇಳಿದನು. ಅವನನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸಿದ್ದರಿಂದಲೇ ಆ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದುಃಖಗಳು ಉಂಟಾದವು ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮವು ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ವಸ್ತ್ರಾಪಹರಣ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಅವಮಾನ, ವನವಾಸ ಮತ್ತು ಅಸಹನೀಯ ಕಷ್ಟದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಜ್ಞಾತ ವಾಸವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದೆ. ವನವಾಸದಲ್ಲಿ ನಾನಾ ಸಂಕಷ್ಟಗಳಿಂದ ಎರಡು ಬಾರಿ ಬಂದ ಅಧಿಕಮಾಸದ ಆಡಳಿತ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ-ದಾನಾದಿ ನಿಯಮ ವ್ರತಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸಿ ಇದರಿಂದ ಸಂಕಷ್ಟಗಳು ದೂರವಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಅವಳು ದುಃಖದಿಂದ ಮುಕ್ತಳಾದಳು, ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ಇದರಿಂದ, ಪಾಂಡವರ ವನವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದ್ರೌಪದಿಯ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ, ಅಧಿಕಮಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಸ್ನಾನ-ದಾನದ ವ್ರತಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ’ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ.

೩ ಆ. ‘ಅಜ್ಞಾತವಾಸದ ೧೩ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ವಿರಾಟನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ೧೩ ವರ್ಷಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳದಿದ್ದಾಗ ಪಾಂಡವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ವನವಾಸ ಮಾಡಬೇಕು’ ಎಂದು ದುರ್ಯಾಧನ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ನೀಡುವ ಕಾರ್ಯವು ಪಿತಾಮಹ ಭೀಷ್ಮರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಆಗ ಅವರು

ಪಞ್ಚಮೇ ಪಞ್ಚಮೇ ವರ್ಷೇ ದ್ವೌ ಮಾಸಾವಧಿಮಾಸಕೌ ||
ಏಷಾಮಭ್ಯಧಿಕಾ ಮಾಸಾಃ ಪಞ್ಚ ಚ ದ್ವಾದಶ ಕ್ಷಪಾಃ |
ತ್ರಯೋದಶಾನಾಂ ವರ್ಷಾಣಾಮಿತಿ ಮೇ ವರ್ತತೇ ಮತಿಃ ||
– ಮಹಾಭಾರತ, ಪರ್ವ ೪, ಅಧ್ಯಾಯ ೫೨, ಶ್ಲೋಕ ೩ ಆಣಿ ೪

ಅರ್ಥ : ಪ್ರತಿ ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಎರಡೂ ಅಧಿಕ ಮಾಸಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಪಾಂಡವರ ೧೩ ವರ್ಷಗಳ ವನವಾಸವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡು ೫ ತಿಂಗಳು ೧೨ ರಾತ್ರಿಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಎಂದು ನಾನು ನಂಬುತ್ತೇನೆ.